Αλεξάνδρου Καζαντζή, «Κίρκη Έβρου η μάγισσα ή η μαγεία της φύσης», β΄ έκδοση, Αλεξανδρούπολη 2012

Μια ολοζώντανη και, με κινηματογραφική μορφή, εναργής αναπαράσταση της Κίρκης ως τόπου και συλλογικής οντότητας

Του Σπύρου Παπουτσή

Πάντα ρίχνω μια ματιά στα βιβλία κι όταν διαπιστώσω πως δεν ανταποκρίνονται σ’ ένα πλαίσιο σοβαρών προϋποθέσεων, τα εγκαταλείπω. Διότι οι εκδόσεις είναι ατέλειωτες και ο χρόνος, από τα πιο πολύτιμα πράγματα στη ζωή. Αυτή τη φορά η καλαισθησία, η επιμελημένη και η μεθοδική διάταξη της ύλης, παρότι πολυποίκιλη, με γοήτευσαν. Μια δύσκολη στο χειρισμό ύλη, επειδή διαπραγματεύεται την ιστορία ενός τόπου, αλλά και τη διαδρομή μιας κοινωνίας, σε ιστορική διάρκεια. Κοντά σ’ αυτά και ένας μεγάλος αριθμός φωτογραφιών, πολλές φορές σε ετεροχρονισμένη διάταξη, για την απαθανάτιση γεγονότων, προσώπων, αλλά και της συνολικής εξέλιξης της κοινωνίας. Διότι ο συγγραφέας, με ασίγαστο πάθος, επιδιώκει να παρουσιάσει, ολοκληρωμένα, όσα έχουν συντελεστεί στην Κίρκη και να τα εναποθέσει στην προθήκη της ιστορίας του τόπου του, αλλά και της ευρύτερης Θράκης.

Και οι φωτογραφίες είναι πειστήρια μιας, αδιαμφισβήτητα, ενδιαφέρουσας εξέλιξης αυτού του τόπου. Ο συγγραφέας του βιβλίου Αλέξανδρος Καζαντζής, εξαιρετικός και μακροχρόνιος φίλος, είναι ένα εμπόδιο σ’ αυτό το σχόλιο και περιορίζει κάθε μου ευχέρεια και άνεση, ώστε να ασκήσω την κριτική μου, έτσι όπως αυθόρμητα την αισθάνομαι. Σήμερα, η κοινωνία είναι καχύποπτη και κάθε λόγος δοκιμάζεται, εφόσον περιέχει προσωπικές απόψεις. Όταν, όμως, σχολιάζουμε, οφείλουμε έναν σεβασμό προς το συγγραφέα και το έργο του. Και εκεί τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Αλλά όταν καταλογίζεται προκατάληψη είναι πιθανό να αδικηθεί ο συγγραφέας. Λυπάμαι που αναγκάζομαι να δηλώσω ότι προσπαθώ να παρουσιάσω την αλήθεια, φυσικά, από την προσωπική μου οπτική, αλλά λυπάμαι και για την ανάγκη αυτής της παρεμβολής.

Χαρακτηριστικό αυτού του βιβλίου είναι η «συστράτευση» σοβαρού αριθμού Κιρκαλιωτών, όπως εύηχα αποκαλούνται, με διάθεση και σύμπνοια, ώστε να προκύψει ενδιαφέρον και σωστό αποτέλεσμα. Αυτό, ενδεχομένως, από κάποιους αναγνώστες να διαφεύγει της προσοχής, αλλά οι συμμετοχικές προσπάθειες είναι δύσκολη και ψυχοφθόρα υπόθεση. Χρειάζεται κατάλληλη προσέγγιση και προϋποθέσεις πειθούς. Το αποτέλεσμα αναδεικνύει εντυπωσιακά αυτή τη συνεργασία και οι επιπτώσεις είναι θετικές. Έτσι παρουσιάζεται μια κοινωνία με αξιοπρόσεκτη συνοχή κι αυτό αποτυπώνεται στο βιβλίο, με συνέπεια να φαίνεται πως όλα συντελούνται για την ιστορία και την εξέλιξη της Κίρκης. Το βιβλίο διαβάζεται με τη σειρά, ανάποδα και ανακατεμένα, διότι είναι μια περίτεχνη εναρμόνιση στοιχείων, τα οποία αυτόνομα, αλλά και ομαδικά συνθέτουν τον ιστό της Κίρκης. Και έπειτα δεν πρέπει να αποκλεισθεί η προσωπική προτίμηση σε συγκεκριμένες περιόδους, καταστάσεις και εκδηλώσεις. Η ορθόδοξη, βέβαια, ανάγνωση είναι η πιο ενδεδειγμένη. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να πληροφορηθεί για την απαρχή της παρουσίας της Κίρκης, ως τόπου και συλλογικής οντότητας, για την οικονομική της εξέλιξη και τα μεταλλεία της, καθώς και για την κοινωνική διαδρομή, τα ήθη, τα έθιμα, και την ενδιαφέρουσα καθημερινότητα. Μια καταγραφή ύψιστης ιστορικής σημασίας, που φαίνεται πως είναι και η βασική στόχευση του συγγραφέα.

Το ενδιαφέρον είναι αμείωτο, κατά την ανάγνωση και οι ερεθισμοί αδιάληπτοι για τις επόμενες πτυχές, που πάντα είναι αποκαλυπτικές και ικανοποιούν τη φυσική περιέργεια. Σ’ αυτή την ολοζώντανη και, με κινηματογραφική μορφή, εναργή αναπαράσταση, το σενάριο υπεισέρχεται, σχεδόν διακριτικά, με χαρακτηριστική γλωσσική αρτιότητα, για να διαδραματίσει το δικό του ρόλο, ο οποίος είναι και πρωταρχικός. Είναι ο άξονας του έργου, παρόλο που ο αναγνώστης συμπαρασύρεται από την πλημμυρίδα των συναισθημάτων.

Ειλικρινά το βιβλίο με γοήτευσε κι έφερε στη μνήμη μου εποχές που, μόνο, ως νοσταλγικές αναμνήσεις φωλιάζουν στην ψυχή μας, ενώ οι νεαρές ηλικίες δεν έχουν γευθεί παρόμοια συναισθήματα. Και επίσης, παρότι τα βιβλία συγκεκριμένου σκοπού και επιδιώξεων είναι χρήσιμα, αλλά δύσκολα διαβάζονται, η «Κίρκη» καλπάζει, μια και η παρουσία της στη Θράκη της Μυθολογίας και της Ιστορίας, διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο. Είναι ένα βιβλίο που θα πρέπει να αποτελέσει σοβαρό παράδειγμα προς μίμηση, ιδίως για τόπους, όπου υπάρχουν ιστορικά στοιχεία και κινδυνεύουν να σκεπαστούν από τη σκόνη του χρόνου και της λήθης. Καταλήγοντας, επιθυμώ να υπογραμμίσω πως πιστεύω και στην καλλιτεχνική αξιοποίηση αυτού του βιβλίου, με διασκευές και προσθήκες και γι’ αυτό αναφέρθηκα σε κινηματογραφική αναπαράσταση.

Πηγή εφημερίδα Παρατηρητής